قزاقستان: دروازه ورود به بازار آسیای مرکزی

جمهوری قزاقستان کشور یکپارچه با نظام ریاست جمهوری می‌باشد. براساس قانون اساسی، جمهوری قزاقستان دارای دولتی دموکراتیک، سکولار، قانون‌مند و اجتماعی می‌باشد که در آن افراد، زندگی آنها، حقوق اجتماعی و آزادی  شهروندان از جمله ارزش‌های اساسی به شمار می‌آیند.

 

قزاقستان در تاریخ 16 دسامبر سال 1991 میلادی اعلام استقلال کرد. پایتخت کشور قزاقستان “آستانه” نام دارد. زبان قزاقی زبان رسمی کشور قزاقستان است. همچنین، زبان روسی به عنوان زبان مشترک برای ارتباطات بین افراد مختلف جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد. واحد پول کشور قزاقستان “تنگه” نام دارد.

 

بر اساس قانون اساسی، رئیس جمهور ریاست کشور را به عهده دارد و بالاترین مقام رسمی سیاسی کشور محسوب می‌شود که خط مشی‌های کلی مربوط به سیاست‌های داخلی و خارجی کشور توسط وی تعیین می‌گردند و نماینده‌ی کشور در عرصه‌ی بین‌المللی محسوب می‌شود. رئیس جمهور نماد و ضامن اتحاد ملی و قدرت حاکمه و همچنین مجری قانون اساسی و تضمینی برای حفظ حقوق و آزادیهای شهروندان می‌باشد. دولت موظف به اجرای قانون، هدایت کننده‌ی بدنه‌ی اجرایی و ناظر بر عملکرد آنان می‌باشد.

 

پارلمان جمهوری قزاقستان نهاد قانونگذاری است و متشکل از دو بخش سنای پارلمان و مجلس پارلمان می‌باشد. سنای پارلمان متشکل از 50 نماینده است، که دو نماینده از هر استان کشور و از هر شهر مهم و پایتخت کشور توسط مردم انتخاب می شود و ده نفر توسط رئیس جمهور که پنج تن از آنها با معرفی مجمع خلق قزاقستان منصوب می شوند.

 

 

مجلس پارلمان شامل 98 نماینده می‌باشد که شصت و نه نفر از فهرست احراب سیاسی و بیست و نه نفر به عنوان نامزدهای مستقل در انتخابات سراسری انتخاب می شون. دوره نمایندگی در سنا شش سال و در مجلس پنج سال می‌باشد. در حال حاضر، مجلس پارلمان قزاقستان دارای احزاب سیاسی عمده می‌باشد: حزب “امانت”، حزب دموکراتیک-خلق میهنی “آئول”، حزب دموکراتیک قزاقستان “آق ژول”، حزب “رسپوبلیکا” و حزب خلق قزاقستان.

 

جمهوری قزاقستان دارای هفده استان و سه شهر مهم می‌باشد. طبق آخرین آمار، جمعیت کشور قزاقستان 19 میلیون و 899 هزار نفر می‌باشد که از این تعداد 3/48 درصد مرد و 7/51 درصد زن می‌باشند. براساس اطلاعات آژانس آمار ملی جمهوری قزاقستان در سال 2023 میلادی، ترکیب جمعیتی کشور بصورت زیر می‌باشد:

 

70.6 درصد قزاق، 15.1 درصد روس، 3.2 درصد اوزبک، 1.9 درصد اوکراینی،   1.5 درصد اویغور، 1.1 درصد آلمانی، 1.1 درصد تاتار و سایر اقوام.

 

کشور قزاقستان با داشتن مساحتی برابر 2 میلیون و 745 هزار کیلومتر مربع (2745000) در رده‌ی نهمین کشور پهناور دنیا قرار دارد.از سمت شمال و غرب با کشور روسیه (7591 کیلومتر)، از سمت شرق با کشور چین (1783 کیلومتر) و از جنوب با کشورهای قرقیزستان (1212 کیلومتر)، اوزبکستان (2356 کیلومتر) و ترکمنستان (458 کیلومتر) دارای مرز مشترک می‌باشد. کل طول مرزهای قزاقستان با کشورهای دیگر 13200 کیلومتر می‌باشد.

 

قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا به شمار می‌آید. 44 درصد مناطق کشور بیابانی و 14 درصد آن نیمه بیابانی می‌باشد. 26 درصد قلمرو خاک قزاقستان را دشت‌ها و استپ‌های هموار و 5/5 درصد آن را جنگل ها پوشش داده‌اند. 8500 رودخانه در کشور وجود دارند. همچنین از غرب با قسمت شمال شرقی دریای خزر برخورد دارد. دریای آرال بین کشور قزاقستان و ازبکستان واقع شده است. قزاقستان دارای 48 هزار دریاچه کوچک و بزرگ است که از مهمترین آنها می‌توان از بالخاش، زایسان و آلاکول نام برد. دوری موقعیت جغرافیایی کشور از اقیانوس در شکل گیری آب و هوای قاره‌ای در کشور نقش به‌سزایی دارد.

 

بیش از 5 هزار حوزه‌ی ذخایر منابع معدنی در کشور وجود دارد که ارزش آن برابر ده‌ها تریلیون دلار تخمین زده می‌شود. قزاقستان از نظر منابع عظیم فلزات روی، تنگستن و باریت در رتبه‌ی اول، از نظر نقره، سرب و کرومیت در جایگاه دوم، از نظر مس و فلوریت در جایگاه سوم، از نظر مولیبدن در جایگاه چهارم و از نظر طلا در جایگاه ششم رتبه بندی جهانی کشورها قرار دارد.

 

قزاقستان همچنین دارای منابع سرشار نفت و گاز و دارای جایگاه نهمین کشور با بیشترین منابع نفتی اثبات شده در دنیا می باشد که بیشتر این منابع در قسمت غربی کشور واقع شده اند. همچنین، از نظر منابع اورانیوم و ذغال سنگ به ترتیب در رده های دوم و هشتم در دنیا قرار دارد.

 

قزاقستان در میان ده کشور برتر صادر کننده ی گندم و ازجمله برترین کشورها در زمینه ی صادرات آرد گندم می باشد. نزدیک به هفتاد درصد زمین های زراعی شمال کشور زیر کشت گندم، غلات، جو و ارزن می باشند. برنج، پنبه و تنباکو بیشتر در قسمت های جنوبی کشور کشت می شوند. قزاقستان همچنین به خاطر باغ ها و تاکستان ها و خربزه هایش شهرت فراوان دارد. دامداری یکی دیگر از حوزه های مهم کشاورزی در قزاقستان به شمار می آید.

 

پس از اعلام استقلال در سال 1991 میلادی، سرانه‌ی تولید ناخالص ملی با رشدی 20 درصدی همراه بوده است و از 700 دلار به 14 هزار دلار رسیده است. براساس گزارش کارشناسان بریتانیایی، از میان 25 اقتصاد در حال رشد در دهه‌ی اول قرن بیست و یکم، قزاقستان با پشت سر گذاشتن چین و قطر در رتبه‌ی سوم قرار گرفته است. بر اساس گزارش بانک جهانی، قزاقستان همچنین به گروه کشورهای با درآمد بالای متوسط پیوسته است.

 

در طی سالهای پس از اعلام استقلال، قزاقستان موفق به جذب سرمایه‌ی خارحی به ارزش 200 میلیارد دلار گردیده است که این مبلغ در حدود 70 درصد از کل حجم سرمایه گذاری‌های خارجی انجام شده در آسیای مرکزی محسوب می‌شود. ذخایر ارزی کشور در پایان ماه اکتبر سال 2022 میلادی بیش از 85.4 میلیارد دلار تخمین زده شده است که بخش عمده آن به عنوان بخشی از پشتوانه‌ی صندوق ذخیره‌ی ارز ملی محسوب می شود.

 

قزاقستان دارای جایگاه پنجاهم در بانک جهانی و نظرسنجی مالی آی اف سی در سال 2014 میلادی می باشد. در رده بندی جهانی موسسه بین‌المللی توسعه مدیریت IMDدر سال 2015، قزاقستان با پیشی گرفتن از کشورهایی چون اسپانیا، ایتالیا و ترکیه در جایگاه 24 جدول قرار گرفته است.

 

 

صادرات کشور قزاقستان شامل انواع غلات، محصولات معدنی، سوخت، انرژی، همچنین فرآورده‌های متالورژی و محصولات صنایع شیمیایی می باشد. شرکای مهم تجاری این کشور – روسیه، چین و کشورهای اروپایی و همچنین کشورهای مستقل مشترک المنافع می باشند.

 

به منظور تنوع بخشیدن و شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد، برنامه تسریع در توسعه نوآوری‌های صنعتی با موفقیت در کشور به مرحله‌ی اجرا درآمده است که در آن بر نوسازی زیرساخت های اقتصادی و گسترش و افتتاح پروژه‌های جدید اقتصادی در کشور تاکید شده است.

 

در حال حاضر قزاقستان طرحی برای تبدیل کشور به قطب ترانزیتی منطقه در نظر گرفته شده است. با پیش بینی های بعمل آمده در این طرح حجم ترانزیت و عبور و مرور جاده ای قزاقستان تا دو برابر افزایش خواهد داشت.

 

در سال 2014 میلادی، رئیس جمهور خبر از پیاده سازی طرح نوین اقتصادی دولت با نام “نورلی ژول” داد که هدف از اجرای آن یکپارچه نمودن راه های ترانزیت مناطق گوناگون کشور و همچنین بهبود بخشیدن و نوسازی زیرساخت های صنعتی و اجنماعی در کشور تایین گردیده است.

 

قزاقستان همچنین طرحی ملی با نام “یکصد قدم پایدار” را به مرحله ی اجرا درآورده است که شامل تغییراتی بنیادین با هدف اجرای اصلاحات اساسی در پنج بخش در کشور می باشد. به بیان روشن تر، این برنامه به منظور ایجاد دستگاه توانمند دولتی، تضمین نقش قانون در کشور، صنعتی سازی و رشد اقتصادی، تقویت هویت ملی و ایجاد همبستگی، و ایجاد دولتی پاسخگو طرح ریزی شده است.

 

علاوه بر برنامه های یاد شده، پروژه ای با مقیاس ملی با هدف نوسازی زیرساخت های اجتماعی در کشور در حال اجرا می باشد که تمرکز آن بر ساخت مدارس، دانشکده ها و دانشگاه های فنی و حرفه ای مدرن، ساخت و تجهیز بیمارستان ها و مراکز درمانی و پزشکی با فن آوری امروزی و همچنین بهبود سیستم تامین اجتماعی در کشور می باشد.

 

 

در حال حاضر قزاقستان خانه ای برای 130 گروه مختلف نژادی محسوب می شود و دارای ساختار راهبردی با عملکردی موفقیت آمیز در جهت ایجاد هماهنگی و یکپارچگی و همبستگی میان اقوام مختلف می باشد که این سازمان “مجمع خلق قزاقستان” نامگذاری شده است. در پایتخت جمهوری قزاقستان – شهر آستانه، گردهمایی رهبران جهانی و کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی بطور پیاپی برگزار می گردد.

 

قزاقستان به عنوان یکی از کشورهای راهبردی در آسیای مرکزی، در حال ایفای نقش کلیدی خود به عنوان ضامنی برای ایجاد ثبات و پایداری در منطقه می باشد. در عرصه ی بین المللی نیز گامهای بزرگی توسط این کشور برداشته شده است که حضور قزاقستان به عنوان ریاست جلسه ی سران سازمان امنیت و همکاریهای اروپا OSCE که در دسامبر سال 2010 میلادی در شهر آستانه پایتخت قزاقستان برگزار گردید، خود گواهی بر این امر می باشد. ابتکار عمل قابل توجه دیگر قزاقستان، برگزاری اجلاس” کنفرانس تعامل و اقدامات اعتماد ساز در آسیا (سیکا)”بود که جایگزین آسیایی سازمان امنیت و همکاریهای اروپا OSCE تلقی می گردد. عملکرد قزاقستان به عنوان ریاست سازمان همکاری اسلامی، سازمان برحسته ی جهان اسلام، با واکنش های مثبت از طرف جامعه ی جهانی همراه بوده است. قزاقستان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه خلع سلاح اتمی نیز به شمار می آید و یکی از کشورهای عضو اتحادیه ی اقتصادی اوراسیا می باشد.